Bernikla białolica

„Gęś” to bardzo ogólne określenie. W Polsce pojawia się, częściej lub rzadziej sześć gatunków gęsi… i cztery bernikle. Czym są te bernikle, i czym różnią się od gęsi, o tym między innymi chciałem tu napisać.

Plemię anserini (gęsi) dzieli się na dwa rodzaje- rodzaj anser (gęsi właściwe) oraz branta (bernikle). Gęsi właściwe liczą 10 gatunków, zaś bernikle sześć. Czym się różnią? Otóż przedstawiciele rodzaju branta charakteryzują się specyficznym ubarwieniem- o ile gęsi właściwe zwykle są w odcieniach rozmaitych beżów i brązów, bernikle często są bardzo kontrastowe, czarno-białe, z dużymi plamami, pasami etc. Bernikle są prawie zawsze mniejsze od gęsi, i bardziej przysadziste, nieco grubsze, posiadają też krótszą szyje. Ich dzioby są bardzo krótkie, zwłaszcza w porównaniu do gęsi. Poza tymi różnicami są to ptaki siostrzane, i często gnieżdżą się, podróżują i zimują razem.

W naszym kraju w teorii powinny się pojawiać regularnie tylko gęsi właściwe, i to zaledwie trzy gatunki- przynajmniej tak sądzono 15-20 lat temu. Dziś jednak wiele się zmieniło- po pierwsze liczba regularnie przelatujących przez Polskę gęsi się podwoiła- wraz ze wzrostem liczebności ptasiarzy i tym samym wzrostem liczby obserwacji, wiemy że w naszym kraju pojawiają się regularnie jeszcze dwie gęsi- krótkodzioba oraz mała, a jedna z przelatujących przez nasz kraj gęsi- zbożowa, została rozbita na dwa gatunki- zbożową (tajgową) i tundrową.

A co z berniklami? Jeszcze dosyć niedawno sądzono że pojawiają się one w naszym kraju tylko sporadycznie, a okazało się że regularnie pojawiają się u nas cztery gatunki- w kolejności od najliczniejszego do najrzadszego, bernikla białolica, bernikla kanadyjska, bernikla obrożna i bernikla rdzawoszyja. Wszystkie są rzadkie a ich obserwacje nieczęste, ale regularne i utrzymujące się na stałym poziomie. Prawie zawsze bernikle widuje się w stadach innych gęsi.

Powiedzmy zatem trochę o najpospolitszej bernikli- białolicej. „Najpospolitszej” rzecz jasna spośród rzadkich ptaków, jakimi jest rodzaj branta, zatem i ta gęś jest w Polsce rzadkim gościem. Najłatwiej ją spotkać w teorii przeglądając olbrzymie stada gęsi na północy i zachodzie jesienią, ale tylko w teorii- w praktyce najlepiej jest szukać niepłochliwych ptaków na Polskim wybrzeżu- pod tym względem najlepszy jest półwysep Helski. Bernikle wędrując po Bałtyku są zwykle wyczerpane, więc często wraz z innymi gatunkami gęsi- zwykle z berniklami obrożnymi oraz z gęsiami białoczelnymi, lądują na plażach i nie bojąc się totalnie ludzi żerują im pod nogami. Mają powód być wykończonym- większość leci aż z Syberii, często aż z Nowej Ziemi i okolicznych półwyspów, ale niektóre idą na łatwiznę- lecą z Bałtyckich wysp- Olandii i Gotalndii. Wiele bernikli gnieździ się też na Svalbardzie. Zamieszkują one tundrę, i tam też składają jaja- zwykle wybierają obszary niedaleko oceanu, często na podwyższeniu. Gniazdo na ziemi jest pracowicie wyścielane puchem. Samice niestety nie mają możliwości opuszczania jaj nawet na moment- zanim zdążyły by mrugnąć, już jej przyszłe potomstwo skończyło by w brzuszkach wydrzyków i mew polarnych. Samicy pilnuje samiec, który odpędza intruzów. Małe, puchate pisklęta następnie są wodzone przez samicę po tundrze. Ptaki żyją sobie tak beztrosko, aż w końcu, gdy robi się zimniej wraz z innymi ptakami opuszczają te tereny lecąc na zachód. W teorii zimować powinny w zachodnich Niemczech i na Niderlandach, ale wraz z ociepleniem klimatu wystarcza im klimat panujący w zachodniej Polsce, podobnie jak innym gęsiom, którym zwyczajnie nie chce się tułać po przez pół świata. Oj, widać że te bernikle się strasznie rozleniwiają… Zamiast pokonywać tradycyjne 3500 kilometrów nowe pokolenie pokonuje zaledwie około 550…